Chào mọi người, hôm nay tôi muốn chia sẻ chút kinh nghiệm thực tế của mình khi mày mò lập trình game bằng Scratch. Chẳng phải chuyên gia gì đâu, chỉ là tự vọc rồi ghi lại thôi, hy vọng có ích cho ai đó mới bắt đầu.
Bắt đầu thế nào?
Lúc đầu, tôi cũng nghe nói Scratch dễ lắm, kéo thả là chính, hợp cho trẻ con. Nhưng mà tò mò, tôi cũng muốn thử xem nó thực sự thế nào. Thế là tôi lên mạng, tìm hiểu qua loa rồi tải luôn phần mềm Scratch về máy. Giao diện ban đầu nhìn cũng nhiều màu sắc, có con mèo làm nhân vật mặc định. Bên trái là các khối lệnh, ở giữa là khu vực mình kéo thả lệnh, bên phải là sân khấu nơi game mình chạy.
Tôi nhớ mình đã loay hoay một lúc để làm quen với các khối lệnh. Nào là “di chuyển”, “xoay”, “nói”, “nếu…thì…”, “lặp lại”. Ban đầu cũng hơi ngợp vì không biết bắt đầu từ đâu, nhưng cứ thử kéo vài khối vào rồi bấm nút lá cờ xanh cho nó chạy thử, thấy cũng vui vui.
Làm con game đầu tiên: Mèo bắt chuột (kiểu đơn giản)
Sau khi nghịch ngợm chán chê với việc cho con mèo đi tới đi lui, tôi quyết định phải làm một cái gì đó ra hồn hơn. Tôi nghĩ ngay đến một game đơn giản: mèo đuổi bắt chuột. Nghe thì có vẻ dễ nhưng lúc làm mới thấy cũng có nhiều thứ phải tính.
Bước 1: Chuẩn bị nhân vật và sân khấu
- Đầu tiên, tôi giữ lại con mèo mặc định.
- Sau đó, tôi vào thư viện nhân vật của Scratch, tìm một con chuột. May quá, có sẵn luôn.
- Tiếp theo là chọn một cái phông nền cho nó có không khí. Tôi chọn một cái nền nhà bếp đơn giản.
Bước 2: Cho mèo di chuyển
Cái này thì tôi muốn mèo di chuyển theo con trỏ chuột của mình. Tôi tìm trong nhóm lệnh “Sự kiện” khối “khi bấm vào lá cờ xanh”, rồi trong nhóm “Chuyển động”, tôi kéo khối “đi tới vị trí con trỏ chuột” vào một vòng lặp “liên tục”. Xong, bấm thử, ồ, con mèo nó cứ dính chặt vào con trỏ chuột, thấy cũng hay hay.
Bước 3: Cho chuột di chuyển ngẫu nhiên và bị “bắt”
Với con chuột, tôi muốn nó tự chạy lung tung. Tôi dùng lệnh “đi tới vị trí ngẫu nhiên” và cho nó “đợi 1 giây” rồi lặp lại. Để xử lý việc bị bắt, tôi dùng khối “nếu…thì…” trong nhóm “Điều khiển”. Logic là: nếu chuột chạm vào mèo thì chuột sẽ biến mất (ẩn đi) rồi xuất hiện ở một vị trí ngẫu nhiên khác sau một khoảng thời gian ngắn. Tôi cũng thêm một biến “Điểm” để tính điểm, mỗi lần mèo bắt được chuột thì điểm tăng lên.
Bước 4: Thêm âm thanh và chút hiệu ứng
Để cho nó sinh động, mỗi khi mèo bắt được chuột, tôi thêm một tiếng “pop” nhỏ. Scratch có sẵn thư viện âm thanh nên cũng tiện. Rồi tôi cũng mày mò cho điểm số hiển thị to rõ trên màn hình.
Vài cái khó khăn gặp phải
Lúc làm cũng không phải suôn sẻ hết đâu. Có lúc con chuột nó cứ đứng im một chỗ, không chịu di chuyển. Tôi phải ngồi dò lại từng khối lệnh, xem mình có kéo nhầm hay đặt sai thứ tự không. Hóa ra là do tôi đặt lệnh di chuyển của chuột ra ngoài vòng lặp nên nó chỉ chạy một lần rồi thôi.
Rồi có lúc điểm số không cộng đúng. Lại phải kiểm tra biến, xem lệnh tăng điểm đặt đúng chỗ chưa. Nói chung là cứ thử và sai, sai đâu sửa đó. Nhiều khi cũng bực mình lắm, nhưng sửa được lỗi thì lại thấy vui.
Có lần tôi muốn làm thêm chức năng chuột chạy nhanh hơn khi điểm cao, nhưng mà loay hoay mãi với mấy cái biến tốc độ, thấy phức tạp quá nên tạm gác lại. Mình mới làm mà, cứ từ từ.
Kết quả và cảm nhận
Cuối cùng thì tôi cũng hoàn thành được cái game mèo bắt chuột đơn giản. Chơi thử thấy cũng ổn phết, tuy đồ họa không đẹp như game chuyên nghiệp nhưng mà là do chính tay mình làm ra nên cảm giác nó khác hẳn. Con mèo cứ dí theo con trỏ, chuột thì chạy loạn xạ, bắt được thì kêu “pop” một cái, điểm tăng lên. Đơn giản vậy thôi mà thấy vui.
Qua cái lần tự mày mò này, tôi thấy Scratch đúng là một công cụ hay để nhập môn lập trình. Nó giúp mình hiểu được tư duy logic, cách giải quyết vấn đề từng bước một mà không cần phải lo lắng về cú pháp phức tạp như các ngôn ngữ lập trình khác. Kéo thả trực quan, dễ hình dung. Ai mà muốn thử sức với việc làm game hay đơn giản là muốn hiểu lập trình hoạt động thế nào, tôi nghĩ nên thử với Scratch. Dễ lắm, không khó như mình tưởng đâu!
Đó là toàn bộ quá trình thực hành của tôi với Scratch. Hy vọng những chia sẻ này giúp mọi người có thêm động lực để bắt đầu. Cứ mạnh dạn thử đi nhé!
